Dec 11, 2012

TLEIRAWLTE LEH INNGAIHZAWNNA


TLEIRAWLTE LEH INNGAIHZAWNNA

-  Upa C. Ngurthantluanga

Bible Chang:   

HTKT 3:1-2 Zânan laikhum chungah ka dâwn thîn, ka hmangaih chu; Ka zawng ruai e, ka tawng si lo ve. Ka tho vang a, khawpui daikâwm ka vêl ang, Kawtthlêrah leh mual laiahte chuan; Ka zawng zêl dâwn e, ka hmangaih chu. Ka zawng ruai e, ka tawng si lo ve.

Gen. 2:18 Tin, Lalpa Pathian chuan, "Mihring amah chauhva awm hi a tha lo ve; amah tanpuitu tûr a kawppui âwm mi ka siamsak teh ang, " a ti a.
      
        Mipa te u, engvangin nge hmeichhe thutna tlar lam in hawi fo thin ?. Engvangin nge hmeltha i tih avanga i en vung vung khan a rawn en let ve leh che khan thil dang i en leh daih si ?. A en loh ve leh che khan enga ti nge i en nawn leh thuai si? Nang ni hmeichhia te pawh kha, enga ti nge zak chung chunga mipa bula awm nuam in tih tlat ? Eng vangin nge sawi ngam silova star i neih? Mut hmunah te i  ngaihtuah veng veng fo leh nghal a!  Eng dang vang mah a ni lo ve, mipa leh hmeichhia te hi  inhip tawn tura Pathianin min siam vang a ni.
        Naupang kum 10 hnuai lam kan nih lai chuan mipa leh hmeichhia te hi kan in ngaina bik hran lo. Opposite warfare a awm avangin kan inngeih lo fo thin zawk a nih kha. Mahse kan lo tleirawl tan a, Pathian min siam dan chu a takin a lo lang tan a, in hip tawnna mak tak a lo piang ringawt mai ani. Sawi thui a ngai lo sawi loh hian a fiah zawk. In hriat theuh kha ! Chu in hip tawnna chu mi pahnih inkarah a lo in sawr bing a, chu chu “inngaizawng” kan tih hi a ni. Kan hriat theuh angin mipa leh hmeichhia chu Pathianin innei a cheng dun tur leh pum khata awm turin min siam a. Inngaihzawn hi innei tura bul tanna kawng khat a nih miau avangin thianghlim taka ngaihzawng neih chu sual a ni hran lo. Amaherawh chu dai per awl tak thang hlauhawm pui pui inkam a tam avangin fimkhur a ngai em em a ni. Tin, nupui pasal inneih hun hmaa in ngaihzawn lutuk hi a hlauhawm thei a, chuvang chuan tleirawl lai a ngaihzawng neih kher tum hi a tul lem lo. 

HMANGAIHNA:

        Inngaizawngte tawng kam hman lar tak anih avangin hmangaihna chung chang hi kan hriat hmasak a tul awm e. Tu emaw kan hmuh a, a mizia leh hmel a tha kan tih avanga kan thinlung so but (feeling) hi hmangaihna a ni ngawt lo, tin, a hmel leh nungchang i duh ngawih ngawihna kha hmangaihna a ni mai bawk hek lo. Pathian pawhin mihringte hi kan hmelthat avang leh kan nungchang that avangin min hmangaiha ni lova, suala tlu, silhfen bawlhlawh anga tenawm, a laka hel thin leh a tellova nun nei lo kan nih avangin min hmangaih a ni zawk. Amaherawhchu misual leh hmelchhia a piang hi kan hmangaih tur tihna a ni chuang lova, mipa leh hmeichhia ingaihzawnna atangin hmangaihna chu a lo piang thei tho. Hmangaihna hi hmuh theihah a awm lo, TV a hmeltha tak i hmuh kha  hmeltha ti hle mah la i hmangaih kher lo, hmangaih loh chi niin i hria, a chhan chu an khawsakna a hla em ani. Vawi khat hmuhna a hmangaih thut (Love at first sight) nia kan in hriat te hi Love ni lovin feelings a nih mah zawk.
        Hmangaihna chu thinlung lama duh thlanna leh thil tih ah a awm zawk ani. Chuvang chuan hmangaihna chu a nu phut lova, a fim a, a tak a, chhia leh tha hriatna leh ngaih tuahna fim tak hmangin i hmangaih tur chu i thlang thei a nih chu. Pa pakhat chuan, “Mipa leh hmeichhe tleirawl te hi chingal leh saum nen an in ang, dah dun chuan an phuan thin” a tia. Mipa leh hmeichhia nuam ti taka an awm dun hian an in hmangaih ani ngawt lo an phuan ani mai. Hmangaihna chu harsatna leh hrehawmna ah a lo par chhuak thin zawk ani.   

INRIM HI:

             Mizo zingah inngaihzawn chung chang kan sawi chuan inrim hi sawi tel ngei ngei a ngai. Hman lai chuan inngaizawngte chu an in rim ngei \hin a, tunlai hunah hian eng tin nge ni ve ang le ? Mi hmuh loh hmun fianrial a mipa leh hmeichhia in kawm ai chuan chhungte hriat puia in chhungah ngei inrim chu a that zawkna a awm ngei ang. Mahse tleirawl lai a\anga inrim hi tunlai hunah chuan a rem chang tawh lo hle a ni. A chhan chu tleirawl hun lai hi kan eizawnna leh hlawhtlinna kawng zawh tur peng thuama kan awm hun lai a nih avangin, he hun tawite dam chhung atana in buatsaihna hun rangkachak hi inrim khawtlainana lo hman hi a uihawm lutuk a ni. Mi fa te chuan he hun hi a hlut zia an hre tawh asin. Zirlai ten an zawh tur kawng an zawh theih nan inziah tlinna hunah an hmang a, kut hnathawk te pawhin an nakin hun tur atana rahbi tukna hun \ha anih tih hria in, thlansa phul kaiin an bei a ni. Mizo te erawh chuan he hun hlu tak hi zalenna dar vuak kumah puangin ngaihzawng neih kumah leh a nei chiah lo pawhin in ready kumah kan hmang niin a lang. Tin, mipain nula a rim theihna license nei taah an in ngai a hmeichhiate lahin inleng “chhas” neih phalna ILP (inner line permit) neih kumah kan lo puang ve mek bawk a. Nupui pasal neih la hun miah silo te kha in ngaihzawnna boruakah an leng khaw tlai a, an nih tur ang an nih loh phah mai bak ah, thenkhat che fuh lo deuh te phei chu rilru leh taksa puitlin hmain an innei a, chu chuan retheihna khurah a hruai lut thin. 

ENG HUNAH NGE NI ANG ? : 

        Kan sawi tawh angin  Mipa leh Hmeichhia inhip tawnna chu tleirawl hunah hian a lo lan chhuah tawh avangin hmel duh zawng leh tha tih zawng neih chu inkhap ngawt theih a ni lo. Tin, Pathian min siam dan a nih a vangin thil sual pawh a ni hran lo. Tunah pawh in sawi chhuak lo na a, ngainat zawng leh tha tih zawng chu inneih tawh kha!. Amaherawhchu in dihhmun a in ang vek lo. Thian kawm a zir te lehkhabu chhiar thin leh TV en \hin a zir in kum inang tlang pawh inngaihzawn kawng ah thlen chin a inang lo thin. Thenkhat chu mumal takin in lo inngahizawng reng tawh mai thei a ni.
        Awle, kan hriat chak ber  “Eng hunah nge?” tih kan lo sawi tawh ang. Amaherawhchu sawi tur a tam deuh a vangin kan zirlai hi a sei loh nan leh kan hriat reng theih nan tawite in kan sawi ang.

Chung te chu:
Ngaihzawng neih tan hun tur kum bithliah Bible-in min hrilh hran lo. Amaherawh chu Kohhran leh ram danin nupui pasal inneihna a pawm theih chin kum bithliah a awm a chu chu Mipa kum 21 leh hmeichhia kum 18 a ni a, hemi kum tling lo te chu inneih phal a ni lo. Kum 21 leh kum 18 tlin tawh avanga ngaihzawng neih ngei ngei tur (compulsory) tihna erawh ani chuang lo tih hriat tur a ni.
In ngaihzawn hi inneihna kailawn a nih avangin innei thei din hmuna din hma chuan urhsun taka inngaihzawn hi a him lo. Duh hun leh inpeih hma a loh theih lohva inneih hi a mualpho thlak.
Kum aiin dinhmun a pawimawh. Kum tam avang ringawtin ngaihzawng neih leh inneih kan tlin tihna ani lo. Nupui pasal nei thei tur leh sual laka in veng thei turin i puitling tawk em tih ngaihtuah la, ngaihzawng neih hun tur chu nangman i hre mai ang.
Kan ngaihzawng leh min duh tu apiang hi kan nupui/pasal tur an ni kher lo tih hriat reng tur. Midang te hriat huai huai khawp a inngaihzawn nasat lutuk te hi a him lo. Inneih leh si lohin midang ten min thin hrik phah thei a, tin nupui/pasal neih hnuah pawh kan ngaihzawng hmasa te avangin kawppui te rilru a na reng thei a ni tih hriat tur a ni.
Ngaituah chhunzawm atan :

  1. Tun lai hunah hian hmanlai mizo tih dana hmeichhe inchhung ngei a inrim hi nge tha a in rin, hmun dang a inkawm.
  2. In ngaihzawn dan tha leh tha lo ni a in hriat point nga ve ve han ziak chhuak teh u.

No comments:

Post a Comment